Zorunlu Bireysel Emeklilik
ÜCRETLİ ÇALIŞANLARDA ZORUNLU BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ
Zorunlu BES 25 Ağustos 2016 tarihli ve 29812 sayılı Resmi Gazete ‘de 6740 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun yayımlanarak, 01.01.2017 tarihinden itibaren yürürlüğe girdi.
Amacı, 45 yaşını doldurmamış ücret karşılığı kamu ve özel sektörde çalışanların zorunlu bireysel emeklilik sistemine dahil edilmesidir. Daha önce bireysel emeklilikleri bulunanlarda yaş şartını sağlamaları durumunda zorunlu BES sistemine dahil edileceklerdir. 45 yaşının üzerinde olanlar isteseler de zorunlu BES e tabi olamazlar.
Bu sistem İşverene herhangi bir ek maliyet getirmemektedir. Tamamen çalışanın ücretinden kesinti yapılarak primler yatırılacaktır. İlk aşamada tüm çalışanlar kapsama alınmayacak olup,
Şirketteki çalışan sayısına göre 1.000 ve üzeri çalışanı olan 01.01.2017 den itibaren, 250 ve üzeri çalışanı olan ve memurlar (genel ve özel bütçeli idareler) 01.04.2017 den itibaren sisteme dahil oldu, 100 ve üzeri çalışanı olanlar, 01.07.2017 den itibaren 50 ve üzeri çalışanı olan ve mahalli idareler ve KİT ler 01.01.2018 den itibaren, 10 ve üzeri çalışanı olan 01.07.2018 den itibaren, 5 ve üzeri çalışanı olan 01.01.2019 dan itibaren sisteme dahil edilecek.
BİREYSEL EMEKLİLİKLE İLGİLİ YAPILACAK KESİNTİ TUTARI
Çalışanın katkı payı, çalışanın prime esas kazancının % 3’ü kadar olacaktır. (Bu oranı % 6’ya kadar artırmaya, % 1’e kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır).
Çalışanlar, otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilecektir.
Çalışanlar adına bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı payları üzerinden bu düzenleme kapsamında, 3 yıl sistemde kalmak şartıyla ayrıca %25 devlet katkısı sağlanacaktır. Buna göre, çalışanın bu kapsamda cayma hakkını kullanmaması halinde, sisteme girişte bir defaya mahsus olmak üzere, 1.000 TL ilave devlet katkısı sağlanacaktır (Bakanlar Kurulu, bu tutarı yarısına kadar artırmaya veya yarısına kadar azaltmaya yetkilidir). 10 yılı tamamlayanlar birikiminin yüzde 60’ını, 6 ile 10 yıl arası sistemden çıkanlar yüzde 35’ini, 3 ile 6 yıl arası çıkanlarda devlet katkısında ki birikimlerinin yüzde 15’ini almaya hak kazanır.
İŞVERENİN SORUMLULUĞU
Düzenleme uyarınca işverenlere, herhangi bir mali yük getirilmemekle beraber, aşağıdaki konularda bir takım sorumluluklar getirilmektedir.
İşveren, çalışanını otomatik katılım için emeklilik planı düzenleme konusunda Müsteşarlıkça uygun görülen şirketlerden (bireysel emeklilik şirketleri, BES şirketi) birinin sunacağı emeklilik planına dâhil edecektir.
Çalışan katkı payı, en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden işgünü, işveren tarafından BES şirketine aktarılacaktır. İşveren söz konusu katkı payını zamanında şirkete aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın varsa birikiminde oluşan parasal kaybından sorumlu tutulacaktır.
İşverenler bu madde kapsamındaki yükümlülükleri bakımından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetlenecektir.
İşverene, bu kapsamdaki yükümlülüklerine ve düzenlemelere uymaması halinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 100 TL idari para cezası uygulanacaktır.
SİSTEME TABİ ÇALIŞANLARIN HAKLARI
Düzenlemede çalışana; cayma, ara verme ve birikimi ve sistemde kazandığı emekliliğe esas süreyi aktarma gibi bir takım haklar tanınmaktadır.
Çalışan, emeklilik planına dâhil olduğunun kendisine bildirildiği tarihi müteakip 2 ay içinde sözleşmeden cayabilecektir. Cayma hakkını kullananlar isteseler de 2 yıl geçmeden sisteme dâhil edilmeyeceklerdir.
Cayma halinde, ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte 10 iş günü içinde çalışana iade edilecektir.
Cayma hakkını kullanmayan çalışan Müsteşarlıkça belirlenen hallerde katkı payı ödemesine ara verilmesini talep edebilecektir. Ara verme en az 3 aydır. Ara vermelerde sınırlama yoktur.
Bu kapsamda bir emeklilik sözleşmesi bulunan çalışanın işyerinin değişmesi halinde, yeni işyerinde bu kapsamda bir emeklilik planı var ise çalışanın birikimi ve sistemde kazandığı emekliliğe esas süresi yeni işyerindeki emeklilik sözleşmesine aktarılacaktır. Yeni işyerinde emeklilik planının bulunmaması halinde çalışan, talep ederse önceki işyerinde düzenlenmiş sözleşme kapsamında katkı payı ödemeye devam edebilecektir; talep etmezse bu kapsamdaki emeklilik sözleşmesi sonlandırılacaktır. Çalışan bu yöndeki talebini, işyeri değişikliğini izleyen ayın sonuna kadar şirkete bildirecektir.
BES ŞİRKETİ VE BANKA’NIN SORUMLULUĞU
Düzenlemede BES şirketlerine ve bankalara da bir takım sorumluluklar yüklenmiştir.
Şirket, cayma süresince ödenen katkı paylarının değer kaybetmemesini sağlayacak şekilde fon yönetiminden sorumlu tutulacaktır.
Çalışan katkı payının takip ve tahsil sorumluluğu şirkete ait olacaktır (Müsteşarlık takip ve tahsil sorumluluğunun bu amaçla yetkilendirilecek bir kuruluşça yerine getirilmesine karar verebilecektir).
Bu kapsamda, şirketlerce fon işletim gideri kesintisi dışında başka bir kesinti yapılamayacaktır.
Bankalar, Sosyal Güvenlik Kurumu ve ilgili diğer kamu kurumları, çalışan katkı payının takip ve tahsili ile devlet katkısının hesaplanması için ihtiyaç duyulan verileri, Müsteşarlıkça belirlenen usul ve esaslara göre emeklilik gözetim merkezi ile bu maddeye göre takip ve tahsil sorumluluğu ile yetkilendirilecek kuruluşa aktaracaktır.
NE ZAMAN EMEKLİ OLUNABİLECEK
Sisteme 10 yıl boyunca maaşından prim yatıranlar 56 yaşına geldiklerinde emekliye ayrılabilecekler. İsteyen parasını topluca alabilecek, isteyen ise parasını topluca çekmek yerine en az 10 yıl süreyle emekli aylığına benzer şekilde parasını aylık taksitlerle alabilecek. Parasını taksitle almak isteyenlere o tarihe kadar birikmiş tutar üzerinden yüzde 5 oranında ayrıca devlet katkısı daha verilecek.
OKTAY ATALAY
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Yorumlar kapalı, ancak trackbacks Ve pingback'ler açık.